رله شیشه ای که نام دیگر آن رله کمکی است سوئیچی الکترومغناطیسی است که ساختاری ساده و شبیه به کنتاکتور دارد. بیشترین استفاد از این نوع رله های شیشه ای در سوئیچینگ بار های سبک در جریان های پایین است. این رله ها معمولاً در مدارهای فرمان به کار گرفته شده و نام دیگر آنها رله فرمان است.
مشخصات فنی رله شیشه ای
از مشخصات رله های فرمان که بسته به نیاز مشتری انتخاب می شود تعداد پایه های رله است. این رله ها می توانند هشت پایه یا 11 پایه یا 14 پایه باشند. تعداد پایه ها با تعداد کنتاکت ها مرتبط هستند. در رله های دو کنتاکت دو پایه برای تیغه باز دو پایه برای تیغه بسته دو پایه برای تیغه مشترک و دو پایه برای رساندن برق به بوبین است.
جنس الیاز ها از اهمیت خاصی برخوردار است و عموماً از آلیاژ های نقره برای ساخت کنتاکت رله شیشه ای استفاده می شود. مشخصه دیگری که باید در نظر داشته باشید حد اکثر جریانی است که تیغه ها تحمل می کنند.
دامنه جریانی که از این رله ها عبور می کند بین 5 الی 25 آمپر است. از ان رله برا راه اندازی جریان های سبک به خوبی استفاده می شود. ظرفیت انتقال جریان کنتاکتور ها عموماً از 9 آمپر شروع می شود. در صورتی که از جریان های غیر خطی در رله استفاده شود ممکن است در زمانهایی خاص جریان عبوری از رله از مقدار جریان قابل انتقال توسط رله بیشت بوده و باعث ایجاد جرقه در رله شود.
رله ها معمولاً از طریق مدار فرمان کنترل می شوند. و قابلیت های متنوعی را در برنامه ریزی و اتوماسیون خطوط تولید ایجاد می کنند.
نکته مهم این است که این رله های شیشه ای را نمی توان در مدارهای قدرت به کار برد زیرا ظرفیت و توان کار در جریان های بالا را ندارند. از لحاظ عمر مفید این کلید ها باید گفت تا یک میلیون بار کلید زنی را انجام می دهد.
در صورت سوختن کنتاکت ها یا ایجاد تغییرات شیمیایی در آنها متأسفانه امکان تعمیر آن وجود نداشته و رله باید به کلی تعویض شود. معمولاً تیغه ها از جنس آللیاژ های نقره و لاتین ساخته می شوند که هم رسانایی بالایی دارند و هم به خوبی مقاوم است.
اجزای رله شیشه ای
بوبین یکی از تجهیزات اصلی رله های شیشه ای است. این بخش از رله نیروی الکترو مغناطیسی لازم برای جابجایی کنتاکت ها را ایجاد می کند. از این رو گاهی به این رله ها الکترومکانیکی نیز گفته می شود. ولتاژ بوبین ممکن است با جریان مستقیم یا متناوب تغذیه شود. ولتاژ بوبین را باید در زمتنی که مدار طراحی می شود تعیین کنیم. با برق ار شدم بوبین کنتاکت ها متصل شده و جهت جیان تغییر می کند. بوبین و کنتاکت نسبت به هم به صورت کامل از هم جدا و ایزوله هستند و هیچ تماسی با هم نباید داشته باشند.
قطعه دوم از رله های شیشه ای تیغه یا کنتاکت است و سه قسمت دارد. تیغه باز، تیغه بسته و تیغه مشترک از انواع مختلف مدل تیغه در رله های شیشه ای هستند. هنگامی که بوبین برق دار نیست تیغه به قیمت nc و در صورتی که بوبین برق دار باشد تیغه مشترک به قسمت no وصل می شود تا جریان را قطع کند. بسته به نیاز های مدار و اپراتور و تعداد فرمان هایی که باید به صورت همزمان در مدار اعمال شوند تعداد کنتاکت مشخص می شود. این کنتاکت ها در مدار فرمان به سادگی طراحی شده و دقت مدارفرمان را به خوبی افزایش می دهد.
تفاوت رله شیشه ای با کنتاکتور
رله های در جریان های کم جانشین خوبی برای کنتاکتور هستند اما به طور کلی کنتاکتورها تفاوت زیادی با رله های شیشه ای دارند. در ادامه برخی از مهمترین تفاوت های کنتاکتور و رله های شیشه ای را توضیح می دهیم.
- رله های شیشه ای عموماً در مدارفرمان قرار می گیرند. و جریان های ضعیف را پوشش می دهند. گنتاکتورها ولی ب صورت مستقیم در مدار قرار گرفته و از 9 الی 1000 آمپر را پشتیبانی می کند.
- کنتاکتور ها بسیار شبیه به کلید برق کار می کنند. وقتی بوبین برق دار می شود کنتاکت از حالت بسته به حالت باز تغییر وضعیت می دهد و جریان قطع می شود. اما در رله های شیشه ای به این صورت است با برق دار شدن بوبین تیغه تغییر وضعیت می دهد. در رله شیشه ای در واقع پایه مشترک به تیغه مقابل وصل می شود.
کاربرد رله شیشه ای
رله های شیشه ای در عین سادگی بسیار پرکاربرد هستند. ازکاربرد های رله های ششه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محافظت از مدارات الکتریکی
- سوئیچینگ بار های سبک
- ارسال و دریافت سیگنال
- کنترل مدار فرمان
- مدار های PLC
- تابلو برق های مخصوص آسانسور
- ایزوله سازی قسمتی از مدار
- مزایای رله شیشه ای
- مقرون به صرفه بودن
- داشتن عمر طولانی
- دارای ابعاد کوچک
- قابل استفاده در رنج جریان های پایین
- دارای تنوع در کاربرد
معرفی مهمترین انواع رله های شیشه ای فونیکس کنتاکت
امروزه رله های کمکی با برندهای مختلفی در بازار عرضه شده اند که بهترین آنها رله فونیکس است. نمایندگی فونیکس در ایران آماده ارائه خدمات و پشتیبانی مشتریان است.در ادامه به بررسی مهترین رله های شیشه ای فونیکس میپردازیم.
- رله های شیشه ای Relay Interface Modules برند فونیکس کنتاکت Phoenix Contact در سری RIF ارائه می شوند که به تیپ های RIF-1 و RIF-2 و RIF-3 و RIF-4 دسته بندی می شوند.
- تیپ RIF-1 دارای جریان سوئیچینگ 16A می باشد که با ولتاژ بوبین DC 12V تا 230V AC تغذیه می شوند و همچنین دارای 2 SPDT contacts و 1 SPDT contact هستند. در ضمن ولتاژ قابل تحمل کنتاکت های آنها بین 12V AC/DC تا 250V AC/DC هستند.
- تیپ RIF-2 دارای جریان سوئیچینگ 12A می باشد که با ولتاژ بوبین DC 12V تا 230V AC تغذیه می شوند و همچنین دارای 2 SPDT contacts و 4 SPDT contact هستند. در ضمن ولتاژ قابل تحمل کنتاکت های آنها بین 5V AC/DC تا 250V AC/DC هستند.
- تیپ RIF-3 دارای جریان سوئیچینگ 10A می باشد که با ولتاژ بوبین DC 24V تا 230V AC تغذیه می شوند و همچنین دارای 2 SPDT contacts و 3 SPDT contact هستند. در ضمن ولتاژ قابل تحمل کنتاکت های آنها بین 10V AC/DC تا 250V AC/DC هستند.
- تیپ RIF-4 دارای جریان سوئیچینگ 16A می باشد که با ولتاژ بوبین DC 24V تا 230V AC تغذیه می شوند و همچنین دارای 2 SPDT contacts و 3 SPDT contact هستند. در ضمن ولتاژ قابل تحمل کنتاکت های آنها بین 10V AC/DC تا 440V AC/DC هستند.
در پایان
رله های شیشه ای قطعات الکتریکی بسیار پر کاربردی است که در صنایع برق فشار ضعیف مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع رله بیشتر در مدار های فرمان استفاده می شود زیرا تنها قابلیت ارسال و گذر جریان های ضعیف تا 25 آمپر را دارد. در مقاله حاضر به بررسی رله شیشه ای نحوه کارکرد ان و تفاوت ان با کنتاکتور پرداختیم.
