انواع کلیدهای برق نقش بسیار مهمی در کارکرد دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی دارند و زیر دسته سوئیچ صنعتی فونیکس می باشند. بسته به پیچیدگی سیستم و کاربرد مدار انواع کلیدهای مختلف بر اساس نیاز‌ها و کاربرد‌های مختلف تولید شده و به بازار عرضه می‌شوند.
کلید چیست؟ چگونه کار می‌کند؟ و چه انواعی از آن در صنعت و ساختمان استفاده می‌شود؟ در مقاله حاضر انواع کلیدهای مختلف که در مدارهای متفاوت انواع مختلفی از حفاظت را انجام می‌دهند و نحوه کارکرد هر کدام از آن‌ها آشنا می‌شویم.
انواع کلیدهای برق : کلید مینیاتوری (MCB) چیست و چگونه کار می‌کند؟
کلید یا بریکر مینیاتوری در بازار به فیوز مینیاتوری نیز شهرت دارد. نام انگلیسی ساختار آن (Miniature Circuit Breaker) است. از لحاظ علمی نامگذاری کلیدهای مینیاتوری با فیوز اشتباه است چون اصولا فیوزها یکبار مصرف هستند؛ کلیدهای مینیاتوری بیشتر از یکبار قادر به قطع و وصل جریان هستند.
کلید مینیاتوری برای جریان تا حداکثر 100 آمپر به کار رفته و هیچ گونه تنظیمی ندارد. اگر در مداری نیاز باشد تا خطای اضافه جریان کنترل شود از این نوع کلید استفاده می‌شود.
کلیدهای مینیاتوری عموماً قدرت قطع 6 الی 10 کیلو آمپر دارند.
کلیدهای مینیاتوری دو پل در دو حالت استفاده می‌شود:
- یک فاز به اضافه نول
- دو فاز
لوازم جانبی این گونه کلیدها چندان در بازار ایران وجود ندارد. در بازار کشور ما این کلیدها در انواع یک پل، دو پل، سه پل و چهار پل در دسترس هستند. بین پل‌های مختلف بریکر‌ها ارتباطی مکانیکی وجود دارد. این کلیدها برای مصارف مسکونی، مدارهای روشنایی و انواع سیم کشی استفاده می‌شوند.
انواع کلیدهای برق : ایزولاتور یا کلید خشک چیست؟
ایزولاتور‌ها نوعی کلید خشک هستند که زیر مجموعه ای از بریکر‌های مینیاتوری به حساب می‌آیند. این کلیدها در واقع هیچ نوع حفاظتی را اعمال نمی کنند.
کلیدهای ایزولاتور بیشتر به عنوان قطع کننده یا جدا کننده در میان یک کلید مینیاتوری و باری که مورد استفاده قرار می‌گیرد است. کاربرد این کلیدها در زمانی است که در حال تعمیرات مدار باشیم. در این هنگام جریان باید به سادگی قطع شود. این کلیدها باعث می‌شوند اگر در صورت وصل بدون هماهنگی جریان برق افراد در امان باشند زیرا خود بریکر جریان را به صورت کامل قطع کرده است.
انواع کلیدهای برق : کلید کامپکت یا کلید اتوماتیک (MCCB) چیست؟
کلید کامپکت از انواع بسیار پرکاربرد این ابزارها است که در بازار طرفداران بسیار زیادی دارد. عملکرد این کلید به این شکل است که اگر به صورت ناگهانی اضافه بار زیادی در مدار ایجاد شود و یا اینکه اگر با اتصال کوتاه مواجه شدیم، این کلید در لحظه جریان را قطع خواهد کرد. با توجه به میزان باری که افزایش پیدا می‌کند، سرعت قطع متفاوتی خواهد داشت. عموما برای آمپراژ بالا و ولتاژ پایین از این نوع کلیدها استفاده می‌شود.
افزایش دما و جریان خطا توسط این کلیدها کنترل می‌شوند. این کلیدها قدرت قطع بالایی دارند و در مدل‌های چند آمپری الی چند هزار آمپری در بازار موجود هستند.
انواع تک پل تا چهار پل این کلیدها در دسترس است و بیشتر از آن‌ها در صنعت استفاده می‌شود. این کلیدها بر خلاف کلیدهای مینیاتوری از راه دور نیز قابل کنترل هستند. با افزودن رله‌های زیر ولتاژ و شنت‌تریپ(Shunt trip) و پلاتین‌های کمکی قابلیت‌های ان را افزایش داد. رله‌ها داخل کلید قرار می‌گیرند و برخی از کلیدها اصولا برای استفاده از یکی از رله‌ها ساخته شده‌اند.
کلید اتوماتیک سه پل یا چهار پل کدامیک بهتر است؟
بر اساس تعداد پل‌های کلید اتوماتیک می‌توان آن را روی یک، دو، سه و چهار فاز همراه نول حفاظت استفاده کرد. این کلیدها می‌توانند جریان‌های گفته شده را به راحتی در لحظه قطع کنند. قطعاً استفاده از کلیدهای چهار پل به دلیل وجود فاز نول در آن امنیت بیشتری دارد. متأسفانه این کلیدها در بازار به سختی یافت می‌شوند و معمولا به جای آن‌ها از کلیدهای سه فاز معمولی بدون نول استفاده می‌شود.
برای حفاظت بیشتر درب تابلو بهتر است از کلیدهای کامپکت از اینترلاک‌ها استفاده شود. در این حالت تمام تجهیزات جانبی درون کلید قرار گرفته و چیزی بر روی کلید نصب نمی‌شود.
تفاوت رله‌های شنت‌تریپ و آندر ولتاژ در چیست؟
این دو رله شباهت بسیاری به یکدیگر دارند. اما عملکرد این دو وسیله کاملا با هم فرق دارد. وقتی که بخواهیم با یک فرمان الکتریکی کلید کامپکت قطع شود از این نوع رله‌ها استفاده می‌شود.
سیستم اطفاء حریق با اعمال سیگنال الکتریکی به رله برای حفاظت بیشتر کلید اتوماتیک را قطع می‌کند. این شکل فرمان‌ها از طریق رله‌ها ارسال می‌شوند.
اگر ولتاژ از حدی کمتر شود رله آندر ولتاژ عمل کرده و جریان را قطع می‌کند. این رله همیشه برق دار است و زمانی که میزان ولتاژ از حد مشخصی کمتر شود کلید را قطع خواهد کرد.
کلید هوایی یا کلید قدرت (ACB) چیست؟
کلیدهای هوایی یا کلیدهای قدرت در صنعت مورد استفاده قرار گرفته و در انواع چند هزار ولتی الی چند صد هزار ولتی ساخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. علت نامگذاری این کلیدها به کلید هوایی این است که آرک‌ها یا قوس‌ها در فضایی از خلأ خاموش می‌شوند.
این کلیدها در ایجاد تأخیر و آستانه قطع بسیار خوب عمل می‌کنند و برای حفاظت از تجهیزات حساس بسیاری کاربرد دارند. معمولاً دارای کنترل الکترونیکی و در مواردی میکرو پروسسوری هستند. می‌توان از راه دور یا یک شبکه دیگر به بریکر ارسال کرده و آن را قطع یا وصل کرد. قدرت این کلیدها در قطع و وصل جریان اتصال کوتاه بسیار بالاست؛ به همین جهت در حفاظت از نیروگاه‌ها کاربرد زیادی دارند.
کلید محافظ جان (RCCB) چیست؟
این کلیدها با مقایسه جریان فاز و نول انجام می‌شود. اگر عدم تطابقی بین این دو جریان وجود داشته باشد، این عدم تطابق قابل تشخیص بوده و کلید در عرض 30 ثانیه جریان را قطع می‌کند.
کاربرد اصلی این نوع کلیدها در مدارهای شامل جریان 10 الی 30 میلی آمپری است. این جریان‌ها بسیار کم بوده و به انسان شوک وارد نمی کنند. در اثر تغییرات ناگهانی در بارهای الکتریکی جریان مختصری به زمین شارش می‌کند.
RCBO یا کلید محافظ جان ترکیبی چه نوع کلیدی است؟
کلیدهای محافظ جان برای تشخیص اضافه بار به کار نمی روند و کار آن‌ها صرفاً این است که عدم تطابق ورودی و خروجی را تشخیص دهند. برای خطاهای اضافه بار و اتصال کوتاه با هر میزانی نمی توان از این نوع کلید استفاده کرد. استفاده از این کلیدها برای حفاظت می‌تواند فاجعه آفرین باشد.
بهترین حالت این است یک RCCB را با یک MCB در کنار هم استفاده کنیم. ترکیب این دو تجهیز محافظ جان‌ترکیبی را می‌سازد که عملکردی از ترکیب این دو کلید دارد. این کلیدها محافظت در برابر اضافه بار را نیز انجام می‌دهند.
تفاوت بین عملکرد فیوز و کلید مینیاتوری در چیست؟
فیوزها و کلیدهای مینیاتوری عموماً توسط میزان آمپری که تحمل می‌کنند، شناخته می‌شوند. این مقدار روی بدنه فیوز یا کلید مینیاتوری ثبت شده است. این مقدار نهایت جریانی است که فیوز یا کلید مینیاتوری می‌تواند از خود عبور دهد. این عدد نوشته شده میزان جریان نامی فیوز یا کلید مینیاتوری است.
برای دریافت کاتالوگ ایزولاتور‌های برند فونیکس کانتکت کلیک کنید. همچنین شما میتوانید درخواست‌های فنی، نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را از طریق بخش نظرات با ما به اشتراک گذاشته یا با ما تماس بگیرید.
جهت مطالعه بیشتر میتوانید به وبسایت نمایندگی فونیکس مراجعه کنید.
