مقدمه:
در صنایع الکترونیک و برق صنعتی و غیر صنعتی از رله کمکی به عنوان ابزاری برای کلید زنی و تغذیه ماشین های مختلف استفاده می شود. رله ها انواع مختلفی دارند اما در این مقاله ما به بررسی رله های سرامیکی و SSR پرداخته و با ذکر مزایا و محدودیت هر کدام در انتها تفاوت های آنها را مشخص می کنیم. این دو نوع رله از لحاظ اصول عملکرد و قابلیت های کاربردی با هم تفاوت زیادی دارند.
رله های SSR و سرامیکی به طور گسترده در صنعت برق و الکترونیک استفاده می شود.
رله SSR چیست؟
نام دیگر این رله خازن نیمه هادی است. این تجهیز یک دستگاه الکترونیکی است که بر مبنای ساختار یک نیمه هادی کار می کند. از نمونه های این نیمه هادی ها ترانزیستورهای نیمه هادی و دیود ها هستند. از این عناصر الکتریکی در رله برای کنترل جریان های الکتریکی استفاده می شود. در رله های SSR خبری از تیغه و بوبین نیست و عملکرد سیستم بر اساس سیگنال های الکترونیکی صورت می گیرد. اما در رله سرامیکی این طور نیست.
مزایای رله SSR چیست؟
یکی از مهمترین نکاتی که در مورد رله های SSL وجود دارد کاملا بی صدا بودن آنهاست. این له ها در زمان کلید زنی و باز و بسته کردن جریان هیچ صدایی تولید نمی کنند.
نکته بعدی که جزو مزایای رله SSR است سرعت بالای کلیدزنی ین نوع رله است. در این رله از ترانزیستورهای نیمه هادی استفاده می شود. از این رو قابلیت کلید زنی این رله ها بالاتر از رله های سرامیکی است.
در رله های SSR نیازی به ایجاد تماس های مکانیکی نیست. این موضوع باعث کاهش خرابی و استهلاک آن می شود. از این رو رله های اس اس آر عمر مفید بیشتر و طولانی تری دارند.
موضوع دیگری که عمر مفید این رله ها را افزایش می دهد عدم نیاز به تماس با جدا کننده کنتاکتور است. با نبود این تماس مکانیکی عملکرد سیستم بهتر شده و عمر مفید ان افزایش میابد.
محدودیتها:
یکی از بزرگترین محدودیت های رله های SSR در واقع مقاومت حرارتی بالای ترانزیستورهای نیمه های در آن است. با گذشت زمان و کار کردن رله اجزای نیمه هادی داخل آن ممکن است گرم شوند و میزانی از انرژی بابت افزایش مقاومت سیستم تلف شود. در مواردی که تعداد کلیدزنی مورد نیاز بسیار بالاست این رله ها محدودیت استفاده خواهند داشت. این مسئله می تواند همچنین منجر به کاهش عمر مفید این رله ها شود.
قابلیت جابجایی حرارت مشکل دیگر رله های اس اس آر است. این مشکل باعث می شود استفاده از این رله مستلم دستگاه های خنک کننده باشد. این خنک کننده ها باید طوری عمل کنند تا دمای رله افزایش نداشته باشد.
رله سرامیکی:
رله های سرامیکی از فرایند های الکترومغناطیسی برای کنترل جریان استفاده می کنند. عموما در این رله ها از تماس مکانیکی و قطع آن برای هدایت جریان و ولتاژ استفاده می شود. بده این رله سرامیکی است به این معنی که یک صفحه سرامیکی وجود دارد که کنتاکت ها روی آن قرار می گیرند و با کمک اصول مغناطیسی ناشی از جریان الکتریسیته جریان الکتریکی کنترل می شود.
مزایا:
این رله ها قادرند تا جریان های بسیار بالا را مدیریت کنند. از این رله ها می توان به عنوان یک سوئیچ برق استفاده کرد. در توان های بالا عموماً از این نوع رله ها استفاده می شود.
نکته مهم دیگری که در این رله ها وجود دارد مقاومت بالا نسبت به حرارت است. صفحه سرامیکی که در این رله ها به کار گرفته شده مقاومت بالایی در برابر حرارت دارد. در پروژه های صنعتی در دما ها و محیط های گرم این رله ها به خوبی پاسخگوی نیاز ها هستند.
محدودیتها:
یکی از نکات نامناسب در مورد رله های سرامیکی صدای بلند آن در زمان کلید زنی است که صدایی که تولید می کند در برخی محیط ها بسیار آزار دهنده است.
نکته بعدی که در مورد این له ها وجود دارد سرعت پایین تر آن نسبت به رله های ssr است. این رله ها کلید زنی را کند تر انجام می دهند.
در پایان
رله های سرامیکی و ssr از لحاظ تکنولوژی و و فناوری که در آن به کار گرفته شده کاملاً با هم فرق دارند. هر کدام از این عناصر از قابلیت ها و محدودیت های خود برخوردارند. در صنعت و الکترونیک بسته به نیاز سیستم و شرایط محصول مورد نظر را انتخاب کرد. در مورد عملکرد بی صدا و و سریع و استهلاک رله ssr بهتر است اما در صورت نیاز به جریان و دمای بالا در شرایط صنعتی خاص بهتر است از رله های سرامیکی استفاده شود.