نحوه کارکردن صاعقه گیر در انتخاب و خرید این کالا تأثیر دارد. برقگیر تابلویی با عنوان انگلیسی سرج ارستر (Surge Arrester) از وسایل و تاسیسات الکتریکی و سیستم‌های برقی در مقابل اضافه بار ناشی از خطاهای الکتریکی، سوئیچینگ، اتصال کوتاه، جرقه‌ها و صاعقه محافظت می‌کند. این دستگاه داخل تابلو برق نصب شده و از تأسیسات برقی از داخل حفاظت می‌کند. برقگیر اضافه ولتاژ را شناسایی و انرژی اضافه را به سیم ارت که به زمین متصل است منتقل می‌کند.
چند تعریف
- Lightning arrester یا صاعقه‌گیر: از مدار و تجهیزات روی آن، سازه و دستگاه‌هایی که به آن متصل است در مقابل بار زیاد ناشی از صاعه محافظت می‌کند؛ این تجهیز بار اضافی را به زمین منتقل می‌کند. صاعقه‌گیر اصولاً باید در خارج ساختمان و مرتفع‌ترین قسمت آن نصب شود. این کار باعث می‌شود انرژی صاعقه از طریق این گیرنده به صورت ایمن به زمین منتقل شود.
- محافظ نوسان برق یا برقگیر‌های خانگی: فاز ضعیف به صورت برقگیر گذرا در تابلو‌های برق خانه نصب می‌شود. این کار دستگاه‌ها را از آسیب جریان‌های ناگهانی محفوظ می‌دارد.
- راد یا میله صاعقه‌گیر: میله‌ای بلند و رسانا است که روی ساختمان و دکل‌های انتقال نیرو نصب می‌شود. این وسیله مسیری برای ارت کردن رعد و برق و صاعقه ایجاد می‌کند.
در کل استفاده و بهره‌گیری از هر گونه تجهیزات لازمه آشنایی نسبی با عملکرد آن است. از این رو در این مقاله به انواع و نحوه کارکردن صاعقه گیر اشاره‌ای می‌کنیم.
ساختار و نحوه کارکردن صاعقه گیر
برقگیر یا سرج ارستر در حالت کلی شامل اجزا زیر است:
الف) محفظه برقگیر:
محفظه برقگیر از پلیمر یا چینی به صورت دولایه ساخته می‌شود. جنس لایه درونی FRP و لایه بیرونی آن از لاستیک اتیلن پروپیلن است. پلیمرها نسبت به پرسلین ارجح هستند زیرا به علت سبکی و بزرگی فاصله خزشی، تا 1.5 برابر فاصله خزشی دارند. این محفظه‌ها حدود 20 الی 30 سال بدون مشکل کار می‌کنند.
ب) مقاومت‌های غیرخطی
برای جذب و انتقال انرژی گذرا به زمین از قرص‌های اکسید روی استفاده می‌شود. مقاومت اکسید روی به صورت غیرخطی است. با در نظر گرفتن جریان نامی و جریان تخلیه، قطر و ابعاد قرص‌ها تعیین می‌شود.
ج) فاصله هوایی سری
یک فاصله هوایی به صورت سری به محفظه وصل می‌شود. در صورتی که در ولتاژ گذرا شکستگی رخ دهد، جریان صاعقه عبور داده می‌شود.
د) فشار شکن
در صورت وارد شدن صدمه به قرص‌های اکسید، فشار درونی محفظه افزایش یافته و می‌تواند باعث انفجار آن شود. برای جلوگیری از این اتفاق سوراخ‌هایی در محفظه ایجاد شده که با اتیلن پروپیلن پر شده‌اند. این فشارشکن‌ها در صورت افزایش بیش از حد فشار داخل محفظه باز شده و قوس الکتریکی به خارج محفظه برقگیر منتقل می‌شود.
نحوه کارکردن صاعقه گیر و تعیین مناسب ترین محل
محل نصب برقگیر:
عامل اصلی در تعیین محل قرارگیری برقگیرها نزدیک بودن آن‌ها به تجهیزات مهم و گران‌قیمت مانند ترانسفورماتور‌ها است.
برقگیرها را در ورودی پست‌های ترانس و فیدر، پیش از کلیه تجهیزات و تا جای امکان نزدیک و به صورت موازی به مدار نصب و از طرف دیگر وارد زمین می‌کنیم. معمولاً برقگیر قبل از تجهیزاتی مانند ترانسفورماتورهای قدرت و در طرف فشار قوی ترانسفورماتور نصب می‌شود. در شرایطی که کلید به هر دلیل باز است، برقگیرها جهت کاهش اضافه ولتاژی که در تجهیزات قبل از کلید وجود دارد، روی فیدر خط نصب می‌شوند.
برقراری سیستم زمین در برقگیرها چگونه است؟
برقگیرها را ب%DLS
